घोसाळ्याची भाजी ही अतिशय पोषक आणि आरोग्यदायी आहे. ह्याला विविध नावांनी ओळखले जाते जसे की घोसाळे, गिलका, स्पोंज गौर्ड, तुरई, तौरी ई.
ही भाजी करण्याच्या विविध पद्धती आहेत.
बहुतांशी ही भाजी म्हटले की बर्‍याच जणांची नाके मुरडतात. दोडका आणि घोसाळे ह्या भाज्या म्हणजे अगदी भाऊ-बहीण म्हटले तरी वावगे ठरणार नाही. ह्या दोन्ही भाज्या अगदी सगळ्यांच्या नावडतीच्या.
आमच्या घरात ही ह्या भाज्या अगदी आवर्जून केल्या जायच्या आणि आताही केल्या जातात. पण लहानपनी ह्या भाजीला बघून आपसूकच नाक मुरडले जायचे आणि दोन घास कमी खाल्ले जायचे. आता तसे काही होत नाही. थोड्याफार फरकाने करण्याची पद्धत सारखीच आहे. ही भाजी विविध प्रकारे केली जाते. काही ठिकाणी घोसाळे-बटाटा, घोसाळे-चणाडाळ किवा नुसतेच घोसाळे वापरुन ही भाजी केली जाते. रेसिपीची पद्धत ही थोड्याफार फरकाने वेगवेगळ्या आहेत. त्या नंतर मी दुसर्‍या प्रकारात सांगेन.
घोसाळी विकत घेताना काळजी घ्यावी लागते. ती जून आणि मोठी, असू नयेत. किवा काही वेळा ती कडू देखील असतात. अश्या घोसाळ्याची भाजी ही चांगली लागत नाही.
माझ्या ह्या रेसिपीत मी आज बटाटे घातलेले आहेत. बटाट्यामुळे भाजीला एक घट्टपणा येतो आणि त्यामुळे भाजी कुठलाही जास्तीचा मसाला किवा वाटण न घालताही चांगला लागतो.
घोसाळी(Sponge Gourd) ही भाजी अतिशय पौष्टिक असून ह्या भाजीत भाजीमध्ये आयर्न, पोटॅशियम आणि व्हिटॅमिन्स हे घटक भरपूर प्रमाणात असतात. ही भाजी पचंनासाठी ही चांगली असते.
चला तर मग पाहूया भाजीची रेसिपी.
साहित्य
- घोसाळी(Sponge Gourd) – ही भाजी अतिशय पौष्टिक असून ह्या भाजीत भाजीमध्ये आयर्न, पोटॅशियम आणि व्हिटॅमिन्स हे घटक भरपूर प्रमाणात असतात. ही भाजी पचंनासाठी ही चांगली असते. घोसाळी विकत घेताना काळजी घ्यावी लागते. ती जून आणि मोठी, असू नयेत. किवा काही वेळा ती कडू देखील असतात. अश्या घोसाळ्याची भाजी ही चांगली लागत नाही.
- बटाटा – बटाट्यामुळे भाजीला एक घट्टपणा येतो आणि त्यामुळे भाजी कुठलाही जास्तीचा मसाला किवा वाटण न घालताही चांगला लागतो.
- कढीपत्ता – कडीपत्ता बाजारात मुबलक प्रमाणात उपलब्ध असतो. त्याच्या फ्लेवर आणि चवीसाठी तो बहुतांशी पदार्थांमध्ये वापरला जातो.
- लसूण – लसणीला ही उग्र वास आणि चव असते. ती जर शिजवून वापरली तर हा उग्रपणा नाहीसा होऊन तो पदार्थ चवदार होतो. कांद्याप्रमाणे लसणीचा वापर ही अतिशय मोठ्या प्रमाणावर स्यंपाकामध्ये केला जातो
- अद्रक/आले – फ्लेवर आणण्यासाठी आले किवा अद्रकचा वापर केला आहे.
- कांदा – कांदे हा मुख्य अन्नघटक आहे. तो सर्रासपने सगळ्याच रेसिपीज मध्ये वापरला जातो. कच्च्या कांद्याला उग्र वास आणि चव असते. तो शिजवला असता त्याची चव बदलून गोडसर होते.
- टोमॅटो -टोमॅटो किवा टमाटर हे महाराष्ट्रात मुबलक प्रमाणात मिळतात. मुख्यतः दोन प्रकार असतात. गावठी आणि जे आपल्याला बाजारात कायम मिळतात असे हायब्रिड. आणखीन एक म्हणजे चेरी टोमॅटो जे इटालियन रेसिपीज मध्ये किवा सॅलड बनवण्यासाठी वापरले जातात. गावठी टोमॅटो चेंडू सारखे गोल असून त्यांची चव खूपच छान असते. लाल-लाल टोमॅटो पाहायला सुन्दर आणि खाण्यात स्वादिष्ट तसेच पौष्टिक पण असतात.
- हळद – हळद ही अतिशय आरोग्यदायी आणि पोषक मानली जाते. हळदीचा वापर हा भारतीय पाककृतींमध्ये मोठ्या प्रमाणावर केला जातो.
- हिंग – हिंग हे पाचक किवा पचनाला चांगले असते. त्यामुळे त्याचा वापर ही जेवणात केला जातो.
- लाल मसाला/लाल मिरची मसाला – लाल मसाला हा रंग, चव आणि तिखटपणा आणण्यासाठी वापरतात. नसेल तर हिरवी मिरची वाटून टाकली तरी चालते.
- किसलेले ओले खोबरे – किसलेले ओले खोबरे हे भाजीला घट्ट बनवण्यासाठी आणि चव आणण्यासाठी वापरले आहे. खोबरे नसेल तर भाजलेल्या शेंगदाण्याचा कूट वापरला तरी चालतो.
- कोथिंबीर – अतिशय फ्लेवर फूल आणि कुठल्याही अन्न पदार्थाची चव वाढवणारी अशी ही कोथिंबीर रोजच्या आहारात वापरली जाते. मग ती चटणी असो किवा भाजी, करी. डिश ला चव आणि ताजेपणा देण्यासाठी कोथिंबीरिच्या पानांचा वापर केला जातो.
कृती – चरण-दर-चरण पाककृती फोटोज
साठवण
ही भाजी उरली असल्यास हवा बंद डब्यात ठेवून, फ्रीज मध्ये ठेवली तर १ ते २ दिवस चांगली राहते.
महत्वाच्या टिप्स
- घोसाळी लहान आणि कोवळी असतील तर भाजी चवदार बनते.
- गावठी आणि लहान घोसाळी असतील तर शिजायला कमी वेळ लागतो.
- भाजी जास्त शिजवून लगदा करू नये नाही तर त्याची चव चांगली लागत नाही.
- भाजीत पाणी टाकण्याची गरज भासत नाही कारण घोसाळयत नैसर्गिक पाणी असते त्यामध्येच भाजी चांगली शिजते.
रेसिपी कार्ड
घोसाळ्याची भाजी | Sponge Gourd Curry(Subji)
Equipment
- १ कढई/नॉनस्टिक पॅन
Ingredients
- ४०० ग्राम्स घोसाळे
- ३/४ कप बटाटा – किवा १ मध्यम (सोलून, बारीक तुकडे करून घेतलेला)
- ३/४ – १ कप बारीक चिरून कांदा
- १ कप टोमॅटो – बारीक चिरून घेतलेला किवा ३ मध्यम
- ५-६ लसूण पाकळ्या सोललेली – बारीक ठेचून घेतलेले किवा पेस्ट
- १ १/२ टिस्पून अद्रक किवा आले – ठेचून घेतलेले.
- १ १/२ टेबलस्पून तेल
- १/२ टिस्पून जिरे
- १/२ टिस्पून मोहरीचे दाणे
- ७-८ कढीपत्ता पाने
- १/२ टिस्पून हळद पावडर
- १/४ टिस्पून हिंग
- १ १/२ टिस्पून लाल मसाला (आपल्या अवडिनुसार कमी जास्त करावे.)
- १ टिस्पून गरम मसाला
- २ १/२ टेबलस्पून ताजा किसलेला नारळ कमी पाहिजे असेल तर करू शकता.
- २ १/२ टेबलस्पून बारीक चिरलेली कोथिंबीर पाने
- चवीनुसार मीठ
Instructions
- पहिल्यांदा घोसाळी चमच्याने किवा सूरीने अलगद अगदी वर-वर सोलून घ्या. जास्त सोलण्याची गरज नाही.अगदी कोवळी असतील तर नाही सोलली तरी चालतात.
- ती धूऊन, त्याचे देठ काढून टाकून त्याचे तुकडे करून घ्या.
- नॉनस्टीक पॅनमध्ये तेल गरम करा. जिरे आणि मोहरी घाला. त्याला तडतडू द्या.
- कढीपत्त्याची पाने आणि लसूण-आल्याची पेस्ट घाला. कच्चा वास दूर होईपर्यंत तेलात परतून घ्या.
- बारीक चिरलेला कांदा घाला आणि पारदर्शक किवा गुलाबी होईपर्यंत परतून घ्या.
- हळद, हिंग, लाल मसाला, मीठ आणि कापलेली कोथिंबीर घाला. काही सेकंद ढवळा.
- चिरलेला टोमॅटो घालून एकजीव करून घ्या. वर ताट ठेवून टोमॅटो लगदा होईपर्यंत शिजवून घ्या.
- ताट काढून कापलेली घोसाळी आणि बटाटे त्यात घाला आणि मसाल्यात व्यवस्थित कोट करून घ्या.
- खोलगटताट पॅन किवा कढई वर ठेवून त्यावर पाणी घालून भाजी १०-१२ मिनिटे शिजवून घ्या.मध्ये मध्ये झाकण हळुवारपने काढून भाजी परतत रहा. गॅसची आच मंद ठेवा.
- भाजीत पाणी टाकण्याची गरज भासत नाही कारण घोसाळयत नैसर्गिक पाणी असते त्यामध्येच भाजी चांगली शिजते.
- नंतर ताट काढून भाजीत गरम मसाला आणि किसलेले खोबरे आणि राहिलेली कोथिंबीर घालून परतून घ्या.
- परत खोलगट ताट ठेवून त्यावर पाणी ठेवून अजून २-४ मिनिटे भाजी शिजवून घ्या.
- गावठी आणिलहान घोसाळी असतील तर शिजायला कमी वेळ लागतो. भाजी जास्त शिजवून लगदा करू नये नाहीतर त्याची चव चांगली लागत नाही.
- गरम-गरम भाजी चपाती किंवा रोटी किंवा डाळ-भाता बरोबर सर्व्हकरा.
Notes
- घोसाळी लहान आणि कोवळी असतील तर भाजी चवदार बनते.
- गावठी आणि लहान घोसाळी असतील तर शिजायला कमी वेळ लागतो.
- भाजी जास्त शिजवून लगदा करू नये नाही तर त्याची चव चांगली लागत नाही.
- भाजीत पाणी टाकण्याची गरज भासत नाही कारण घोसाळयत नैसर्गिक पाणी असते त्यामध्येच भाजी चांगली शिजते.
वालाचे भिरडे | Lima Beans curry
“भिरडे” किवा “वालाचे भिरडे” किवा Lima Beans curry ही एक महाराष्ट्रियन साइड डिश आहे. ही वालाची उसळ किवा…
अळूच फतफतं (रस्सा भाजी) |Arbi leaves vegetable
अळूच फतफत (रस्सा भाजी) ही महाराष्ट्रामधील एक आवडती भाजी आहे. या भाजीसाठी कमी साहित्य आणि कमी वेळ लागतो. गरमागरम…
बटाटा कापा |Fried Semolina-Potato Slices
ही मुळात गोवन(Goa) साइड डिश आहे ज्याला “बटाटा कापा” म्हणतात. डाळ-भात किंवा स्नॅक्स म्हणून कोणत्याही डिपसोबत याची चव छान लागते. पारंपरिक…
टाकळ्याची पालेभाजी (रानभाजी)
“टाकळ्याची सुक्की भाजी” किवा “टाकळ्याची पालेभाजी (रानभाजी)” ही महाराष्ट्रामधील एक आवडती भाजी आहे. एकतर या भाजीसाठी कमी साहित्य आणि कमी…
झटपट पनीर भुर्जी
“पनीर भुर्जी” ही पाककृती उत्तरेकडे मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. पनीर भुर्जी हा एक वेज भुर्जीचा प्रकार आहे. महाराष्ट्रात अंडा भुर्जी…
वांग्याची सुकी भाजी
“वांग्याची सुकी भाजी” ही महाराष्टात अगदी आठवड्यातून एकदा तरी बनवली जाते. जसे बटाटे घरोघरी उपलब्ध असतात तसाच प्रकारे वांगी ही…
उकडलेल्या अंड्यांची भाजी
“उकडलेल्या अंड्यांची भाजी” हि एक महाराष्ट्रियन साइड डिश आहे. घराघरात तोंडी लावण्यासाठी किवा टिफिन साठी बनवली जाते. लहान मुलांना हि…
बेसिल बदाम पेस्तो (Basil Almond Pesto)
बेसिल बदाम पेस्तो हा मूळतः इटलीचा एक सॉस आहे जो पाइन नट्स आणि बेसिल ची पाने वापरून तयार केला जातो….
मुळ्याची सुक्की भाजी
“मुळ्याची सुक्की भाजी” हा महाराष्ट्रामधील एक आवडती भाजी आहे. एकतर या भाजीसाठी कमी साहित्य आणि कमी वेळ लागतो. गरमागरम चपाती,…
समुद्रीमेथीची सुकी पौष्टिक भाजी
“समुद्रीमेथीची सुकी पौष्टिक भाजी” हा महाराष्ट्रामधील एक आवडती भाजी आहे. एकतर या भाजीसाठी कमी साहित्य आणि कमी वेळ लागतो. गरमागरम…
मधातले फुल मखाने
मखानाला लोटस सीड्स किंवा फॉक्सनट किंवा गॉर्गन नट म्हणूनही ओळखले जाते. त्या पौष्टिक आणि प्रथिने, विटामीन बी आणि खनिजांनी समृद्ध…
फोडणीचा भात (पिवळा)
“फोडणीचा भात” ही एक पारंपरिक महाराष्ट्रियन पाककृती आहे. फोडणीचा भात हा आमच्या घरात नेहमी केला जात असे. नाश्त्याला हा भात खाल्ला…
आले गुळाचा चहा
“आले गुळाचा चहा” हे एक आरोग्यदायी आणि सुगंधित पेय आहे जे आम्ही आपल्या घरी नियमितपणे बनवतो. यात चवदार गूळ आणि आल्याचा…
झटपट कोबीचे थालीपीठ
कोबी, वेगळ्या प्रकारचे पीठ आणि मसाल्यांच्या मिश्रणासह अगदी पटकन होणारे आणि पौष्टिक असे “झटपट कोबीचे थालीपीठ” बनवलेले आहे. ओट्स च्या…
फोडशीच्या पानांची भजी
फोडशी किंवा कुलूची भाजी महाराष्ट्रा मध्ये पावसाळ्यात मुबलक आदळते. हि गावठी भाजी सगळीकडे विविध प्रकारे केली जाते आणि मोठ्या प्रमाणावर…
झटपट बाजरी (पर्ल मिलेट) क्रेप किंवा डोसा
“झटपट बाजरी (पर्ल मिलेट) क्रेप किंवा डोसा” या रेसिपीमध्ये मी बाजरीचे पीठ आणि वाटलेले ताजे खोबरे वापरले आहे. या रेसिपीमध्ये…
मिश्र भाज्यांचा रायता
“मिश्र भाज्यांचा रायता” ह्या रेसिपीमध्ये मी भरपूर भाज्या, फेटलेले ताजे दही, साखर आणि मीठ वापरले आहे. हे अत्यंत हेल्दी, स्वादिष्ट…
गाजर काकडी घावन
“ गाजर काकडी घावन” ही एक फ्युजन रेसिपी आहे. मी ह्या रेसिपीत गाजराचा आणि काकडीचा वापर केलेला आहे. अतिशय स्वादिष्ट…
केळ्याची गोड पुरी
मी “केळ्याची गोड पुरी” रेसिपी मध्ये जास्त पिकलेली केळी वापरलेली आहेत. पीठ मळण्यासाठी पाणी अजिबात लागलेले नाही. जास्त पिकलेली केळी…
खरबुज आंबा रायता
खरबुज आंबा रायता किवा सलाड किंवा रायता हा खरबुज आणि पिकलेला आंबा वापरून केलेला आहे. मीठ हे सर्व्ह करतानाच टाकावे….
ओट्स रवा डोसा
ओट्स रवा डोसा हि एक अतिशय जलद होणारी हेलथी पाककृती आहे. थोडासा कुरकुरीत आणि जाळीदार असा हा डोसा चटणी बरोबर…
गोड आंबा पुरी
मी आंब्याचा रस वापरून आणि बडीशेप चा फ्लेवर देऊन “गोड आंबा पुरी” बनवली आहे. तो आमरस किंवा नुसती चहा बरोबर…
खरबुज जेली
जेली हा मुलांचा अगदी आवडीचा पदार्थ. जेली ही विविध प्रकारच्या फळांचा रस वापरुन करता येते. विविध फ्लेवर वापरुन ही जेली…
फणसाचे अप्पे
फणस हे दोन प्रकार मध्ये येतात. बरका आणि कापा. बरके गरे हे रसाळ असतात त्यामानाने कापे गरे हे कडक आणि…
केळ्याचे शिकरण
केळ्याचे शिकरण हे पारंपारिक महाराष्ट्रीयन मिष्टान्न आहे जे प्रत्येक घरात बनविले जाते. ह्याला “केळीचे शिकरण” असे म्हटले जाते. केळी व्यतिरिक्त…
मस्कमेलॉन(खरबूज) रस
मस्कमेलॉन(खरबूज) रस ही रेसिपी अतिशय पौस्टिक आणि पटकन होणारी आहे. मध ऐवजी गुळाचा किंवा साखरेचा वापर केला तरी चालतो. खरबूज…
कसुरी मेथी लच्छा मटरी
“मटरी” हा एक नाश्त्याचा पदार्थ असून तो उत्तर भारत आणि राजस्थान मध्ये फार मोठ्या प्रमाणात खाल्ला जातो. तो वेगववेगळ्या प्रकारे…
स्रम्बलेड अंडे
स्रम्बलेड अंडी (सामान्यत: कोंबडीची अंडी) पासून बनवलेली एक डिश आहे जी हलक्या हाताने गरम पॅनमध्ये एकत्रितपणे हलविली जाते किंवा विशेषत:…
शिंगाडा पिठाचे थालीपीठ
शिंगाडा थालीपिठ बनवण्यास अतिशय सोपे आणि खाण्यास तितकेच स्वादिष्ट लागते. जमिनीच्या खाली वाढणारे हे शिंगाडा वॉटर चेस्ट नट ह्या नावाने…
खमंग बीटरूट पुरी
बीटरूट पुरीच्या ह्या पाककृतीमध्ये मी गव्हाचे पीठ, बीटरूट आणि कुटलेले जिरे वापरले आहेत. ही पुरी कोणत्याही करी बरोबर किंवा अगदी…
उपवासाची केळ्याची भाजी
उपवासाच्या बटाट्याच्या भाजी प्रमाणेच उपवासाची केळ्याची भाजी केली जाते. खाण्यास अतिशय स्वादिष्ट आणि हेलथी हि आहे. फराळी पुरी बरोबर किंवा…
मेथीची भाजी
मेथीची सुक्की भाजी हा महाराष्ट्र, गुजरातमधील एक आवडती भाजी आहे. एकतर या भाजीसाठी कमी साहित्य आणि कमी वेळ लागतो. गरमागरम…
पौष्टिक गाजर फलाफल
पौष्टिक गाजर फलाफल ह्या रेसिपी मध्ये मी चण्यासोबत गाजर ही अत्यंत पौष्टिक आणि आरोग्यदायी भाजी वापरली आहे जी ह्या रेसिपीचे…
झटपट बेसन बुंदी
बुंदी ही एक लोकप्रिय डिश आहे. बूंदी करण्याची पद्धत एकाच आहे पण ती सर्व्ह करताना खूप सार्‍या प्रकारे करता येते….
फुलकोबी मसाला पुरी(Cauliflower)
फुलकोबी मसाला पुरी या रेसिपीमध्ये मी गव्हाचे पीठ, फ्लॉवर प्युरी आणि ठेचलेले जिरे, ओवा वापरला आहे. या पुरी छान लागतात…
बाजरीचे इडियप्पम
इडियप्पम (मल्याळम) याला तुलूमध्ये सेमिगे, कन्नडमध्ये शाविगे, इंग्रजीमध्ये स्ट्रिंग हॉपर्स, गोव्यात शेव्यो आणि महाराष्ट्रात सेवया म्हणूनही ओळखले जाते. ह्या वाफावलेल्या…
भेंडीची भाजी
“भेंडीची भाजी” ही सगळ्यांच्या आवडीची अशी भाजी आहे. बनवण्याच्या पद्धती सगळ्या ठिकाणी वेगवेगळ्या असतात. दही भेंडी, सुककी भेंडी, भेंडी मसाला,…
नीर फणसाचे काप |Neer fanasache Kaap |Bread Fruit Fry
ही गोवन(Goa) साइड डिश आहे ज्याला “नीर फणसाचे काप” किवा “Bread Fruit Fry” म्हणतात. डाळ-भाताबरोबर याची चव छान लागते. बहुतेक वेळा…
दुधी भोपळा सालीची चटणी | Bottle Gourd Peel Chutney
“दुधी भोपळा सालीची चटणी(Bottle Gourd)” ही अतिशय वेगळी अशी पाककृती आहे. दुधी भोपळा हा वेगवेगळ्या नावाने ओळखला जातो आणि जगभरात त्याची…
English
ગુજરાતી
हिन्दी
मराठी
سنڌي